Uống nước bị sặc phải làm sao? Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Sặc nước khiến bạn ho sặc sụa, khó thở và muốn được giải đáp uống nước bị sặc phải làm sao? Đây là tình trạng phổ biến nhưng có thể tiềm ẩn nhiều nguy hiểm nếu không được xử lý đúng cách. Fujiion Việt Nam sẽ hướng dẫn chi tiết khi uống nước bị sặc, đồng thời phân tích nguyên nhân và biện pháp phòng tránh hiệu quả.

Uống nước bị sặc phải làm sao?

1 Ho mạnh để tống nước ra ngoài

Phản xạ ho tự nhiên chính là cơ chế bảo vệ đầu tiên giúp cơ thể loại bỏ dị vật hoặc chất lỏng ra khỏi đường thở khi bị sặc nước. Do đó, để trả lời uống nước bị sặc phải làm sao thì biện pháp chính là ho mạnh bằng bụng để tống nước ra ngoài.

Khi thực hiện cách này, bạn nên để cơ thể phản ứng tự nhiên, không nên cố gắng kìm nén cơn ho. Lưu ý, hãy tránh uống thêm nước hoặc nói chuyện trong lúc này, vì có thể làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

Trong các bệnh viện việc hướng dẫn và khuyến khích bệnh nhân ho mạnh thường là biện pháp rất hiệu quả trong trường hợp bị sặc nhẹ, giúp giảm nguy cơ biến chứng hít sặc vào phổi. Nếu tình trạng sặc không quá nặng cách này thường sẽ có tác dụng cực tốt và được các chuyên gia y tế khuyến nghị dùng.

2 Nghiêng người ra trước và vỗ lưng

Theo hướng dẫn của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ nếu việc ho không mang lại hiệu quả, người bị sặc nên được hướng dẫn nghiêng người ra phía trước và vỗ mạnh vào lưng. Khi thực hiện vỗ bạn cần dùng lòng bàn tay vỗ nhanh và dứt khoát vào vị trí giữa hai xương bả vai.

Theo nhiều nghiên cứu, tư thế này tận dụng trọng lực để hỗ trợ tống nước ra khỏi đường hô hấp, giúp việc thở trở lại dễ dàng hơn đặc biệt với hiện tượng người già bị sặc. Bởi nhóm đối tượng này thường có phản xạ ho yếu hơn, khiến việc tống nước hoặc dị vật ra ngoài khó khăn hơn so với người trẻ.

Đối với trẻ nhỏ uống nước bị sặc phải làm sao? Nếu dùng cách này bạn cần lưu ý nhẹ nhàng để tránh gây tổn thương đến trẻ. Hãy đặt trẻ úp trên cánh tay của người lớn, hỗ trợ đầu và cổ, để đầu thấp hơn thân kết hợp vỗ lưng ấn ngực đến khi hết sặc.

3 Đưa đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu nguy hiểm

Uống nước bị sặc phải làm sao? Khi uống nước bị sặc, nếu xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng như tím tái, khó thở nặng, mất ý thức hoặc buồn nôn, nôn ói liên tục, cần tiến hành cấp cứu ngay lập tức. Theo Robbins J, et al. (Dysphagia, 2008), triệu chứng này liên quan đến việc nước hoặc chất lỏng đi vào đường thở, có thể gây suy hô hấp nghiêm trọng và đòi hỏi sự can thiệp kịp thời của bác sĩ.
Hoặc trong trường hợp bệnh nhân không có dấu hiệu cải thiện sau các biện pháp xử trí ban đầu cũng cần được đưa đến cơ sở y tế để xác định mức độ nghiêm trọng và điều trị sớm. Việc trì hoãn có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng phổi hoặc viêm nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tính mạng.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng sặc nước khi uống

1 Uống nước quá nhanh

Việc ăn uống quá nhanh hoặc nuốt vội có thể khiến cơ thể mất khả năng kiểm soát đường thở, từ đó dễ dẫn đến hóc hoặc hít sặc. Khi uống quá nhanh, cơ chế nuốt không kịp điều phối, khiến nước đi nhầm đường vào khí quản thay vì thực quản.

Sau khi tìm hiểu uống nước bị sặc phải làm sao thì bạn cũng phải biết tình trạng này thường xuất hiện khi ăn uống trong lúc vội vàng, căng thẳng hoặc ăn uống không tập trung. Do đó, để bảo vệ sức khỏe trong quá trình ăn uống bạn hãy ăn chậm, nhai kỹ và uống từng ngụm nhỏ để giảm thiểu rủi ro.

Đọc thêm: Uống nước gì tốt cho thận

2 Tư thế uống nước sai cách

Một trong những nguyên nhân làm sặc nước khi uống nước là sai tư thế ví dụ như nằm uống hoặc ăn trên giường. Khi ở tư thế nằm ngửa hoàn toàn, nước dễ chảy ngược vào đường hô hấp, gây nghẹn và cản trở hoạt động hô hấp tự nhiên.
Bác sĩ John C. Rosenbek, chuyên gia về rối loạn nuốt tại Đại học Florida, khuyến cáo tư thế lý tưởng khi uống nước là ngồi thẳng lưng, đầu hơi cúi nhẹ về phía trước. Điều này sẽ giúp kiểm soát đường thở tốt hơn và hạn chế nguy cơ sặc ở cả người lớn, trẻ em lẫn người cao tuổi. 

Tìm hiểu ngay: 4 thời điểm uống nước trong ngày

3 Nuốt không đúng cách hoặc phản xạ nuốt yếu

Tình trạng sặc nước không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến tắc nghẽn đường thở, viêm phổi nếu không được xử lý kịp thời. Một trong những nguyên nhân phổ biến cũng đến từ việc nuốt không đúng cách hoặc phản xạ nuốt yếu.

Theo các nghiên cứu y khoa và hướng dẫn từ chuyên gia hô hấp nguyên nhân này xuất hiện ở người cao tuổi mà còn ở trẻ nhỏ hoặc những người đang mệt mỏi, căng thẳng. Vì vậy, nếu thường xuyên uống nước bị sặc hãy tập kỹ năng nuốt, duy trì tư thế đúng khi ăn uống và uống nước chậm rãi để giảm nguy cơ sặc và bảo vệ đường hô hấp.

4 Do các yếu tố bệnh lý gây ra

Ngoài nắm vững uống nước bị sặc phải làm sao, thì bạn cũng cần biết uống nước bị sặc là một biểu hiện của bệnh lý cần được quan tâm, lưu ý:

Bệnh thần kinh: Theo bác sĩ Hoàng Ngọc Ánh, Bệnh viện Bạch Mai, các bệnh thần kinh gây tổn thương các dây thần kinh kiểm soát vận động nuốt sẽ khiến phản xạ nuốt suy giảm, từ đó gây sặc nước khi uống.

Trào ngược dạ dày thực quản: Khi dịch vị trào ngược lên thực quản, axit gây viêm và sưng niêm mạc, làm giảm cảm giác bảo vệ ở họng. Hậu quả là người bệnh khó nhận biết khi nước đi quá nhanh hoặc trào ngược chất lỏng, dẫn đến việc dễ bị sặc nước uống.

Vấn đề họng – miệng: như viêm họng, u họng, tổn thương tuyến nước bọt, hoặc răng giả gây ảnh hưởng cơ chế nuốt. Lượng nước bọt quá ít hoặc quá nhiều khiến quá trình nuốt không đồng bộ, nước dễ đi nhầm vào khí quản khiến bạn sặc nước khi uống.

Cách phòng ngừa việc uống nước bị sặc hiệu quả

Sau tìm hiểu uống nước bị sặc phải làm sao, nguyên nhận là gì thì bạn cũng cần biết cách phòng ngừa tình trạng sặc nước. Dưới đây là một số khuyến nghị của các chuyên gia:

Người uống nước nên tránh nói chuyện hay cười lớn và tập trung ăn uống chậm, uống từng ngụm nhỏ, đảm bảo đã nuốt hết trước khi uống tiếp. Vì việc ăn uống vội vàng là nguyên nhân gây rối loạn nuốt và sặc đặc biệt là ở trẻ nhỏ và người già. Thời gian cũng có thể là một phần nguyên nhân

Đối với người bị phản xạ nuốt yếu, có thể tập luyện kỹ năng nuốt đúng cách dưới hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng hoặc y tế. Đồng thời, cần duy trì tư thế đúng khi ăn uống và uống nước chậm rãi giúp giảm nguy cơ sặc và bảo vệ đường hô hấp hiệu quả.

Bác sĩ George Koob, cho biết việc uống quá nhiều rượu bia cũng sẽ gây ảnh hưởng đến thần kinh điều khiển nuốt, làm suy yếu khả năng kiểm soát đường thở. Việc tránh sử dụng rượu bia cũng hỗ trợ phòng ngừa uống nước bị sặc hiệu quả.

Riêng đối nguyên nhân uống nước sặc do bệnh lý thì cách phòng tránh tốt nhất là nên kiểm tra sức khỏe định kỳ. Nhờ đó, người bệnh có thể được can thiệp kịp thời bằng chế độ ăn uống phù hợp, tập luyện cơ nuốt hoặc điều trị y tế, giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng từ tình trạng sặc.

Câu hỏi thường gặp về uống nước bị sặc

1 Dấu hiệu bị sặc nước vào phổi là gì?

Khi nước đi nhầm vào phế quản hoặc phổi, bệnh nhân sẽ xuất hiện các triệu chứng như: ho dai dẳng, khó thở nghiêm trọng, đau ngực, sốt. Trường hợp nặng có thể thấy tím tái môi và đầu ngón tay đây là dấu hiệu suy hô hấp nghiêm trọng cần tiến hành cấp cứu ngay lập tức.

Nếu không được xử trí kịp thời, người bệnh có thể phát triển viêm phổi hít sặc sau 24–48 giờ với biểu hiện: sốt cao, ho có đờm, khó thở tăng dần. Đây là tình trạng nguy hiểm, cần điều trị y tế tại bệnh viện.

2 Làm gì khi bị sặc nước vào phổi?

Uống nước bị sặc phải làm sao? Bác sĩ Joanne Robbins (Đại học Wisconsin) nhấn mạnh rằng việc xử trí nhanh chóng và thăm khám sớm có thể giảm thiểu biến chứng viêm phổi ở bệnh nhân. Khi gặp phải tính trạng sặc nước vào phổi hãy:

• Nhanh chóng đặt bệnh nhân ở tư thế nghiêng để nước thoát ra ngoài, đồng thời yêu cầu bệnh nhân ho mạnh nhằm tống nước ra khỏi đường thở.Không để bệnh nhân nằm ngửa, vì tư thế này có thể khiến nước chảy sâu hơn vào phổi.
• Đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện để chụp X-quang phổi và đánh giá khả năng viêm phổi do hít sặc. 

3 Tự nhiên bị sặc nước bọt là bị sao?

Sặc nước bọt là tình trạng lượng nước bọt tăng cao đột ngột do căng thẳng, hồi hộp hoặc kích thích tuyến nước bọt khiến việc nuốt không kịp dẫn đến sặc nước bọt. Ngoài ra, thói quen nuốt vội, nói chuyện, cười trong khi ăn, hoặc tư thế ngồi không đúng cũng là nguyên nhân bị sặc.

Tình trạng tự nhiên bị sặc nước bọt có thể xảy ra ở cả trẻ em, người trường thành và người lớn tuổi. Theo ThS.BS Nguyễn Thụy Trang (Bệnh viện Thống Nhất TP.HCM), người cao tuổi và người có bệnh nền thần kinh dễ bị sặc nước bọt hơn do phản xạ nuốt suy giảm.

Để giảm tình trạng này, cần duy trì tư thế ngồi thẳng khi ăn uống, nhai chậm rãi và tránh nói chuyện khi đang ăn. Nếu gặp phải tình trạng sặc nước bọt thường xuyên, nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.

4 Ăn uống hay bị sặc là bệnh gì?

Ăn uống hay bị sặc có thể là dấu hiệu cảnh báo rối loạn nuốt (dysphagia). Nếu không kiểm soát, tình trạng này có thể dẫn đến viêm phổi do rối loạn nuốt – một biến chứng nguy hiểm.

Các nguyên nhân phổ biến bao gồm bệnh lý thần kinh (Parkinson, Alzheimer, đột quỵ), quá trình lão hóa, trào ngược dạ dày – thực quản, hoặc bất thường cấu trúc ở họng – thanh quản. Trong nhiều trường hợp, việc nuốt nước bọt đau họng cũng là triệu chứng cần được thăm khám chuyên khoa.

Nếu thường xuyên gặp phải tình trạng này, bạn nên đến bệnh viện thăm khám. Việc phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả, phòng ngừa biến chứng phổi nguy hiểm.

Bài viết đã trả lời chi tiết uống nước bị sặc phải làm sao, nếu gặp phải tình huống này bạn hãy bình tĩnh xử lý theo hướng dẫn trên để hạn chế những hậu quả nguy hiểm hơn. Uống nước bị sặc đến từ nhiều nguyên nhân, hãy lưu ý theo dõi và có các biện pháp phòng tránh hiệu quả. Theo dõi Fujiion Việt Nam để nhận thêm thông tin hữu ích và nhận tư vấn về sản phẩm máy lọc nước cao cấp, mang nguồn nước sạch cho cả gia đình.